Effectief schrijven? Ken jouw doelgroep

Schrijven is niet langer beperkt tot boeken, academische artikelen of de krant. In het tijdperk van het internet schrijven we e-mails, sociale media-updates, blogberichten, nieuwsbrieven en nog veel meer. Maar welk soort tekst je ook maakt, één ding blijft belangrijk: ken en begrijp je doelgroep en weet ook wat je met je tekst wilt bereiken. Wat zijn je doelstellingen?

Voor wie schrijf jij je tekst?

Of je nu een zakelijk rapport schrijft, een blogartikel, of zelfs een persoonlijke e-mail: je schrijfstijl en inhoud moeten de mensen die je wilt bereiken aanspreken. Stel jezelf voordat je begint met schrijven de volgende vragen:

  • Leeftijd: Is je doelgroep jong, oud, of ergens daartussenin? Dat kan uitmaken in de wijze waarop je communiceert: formeel of minder formeel.
  • Interesses: Wat zijn de interesses en wensen van je doelgroep? Waar lopen jouw lezers misschien tegenaan? Pas de inhoud van je tekst hierop aan.
  • Referentiekader: Hoeveel weten jouw lezers over het onderwerp waarover je schrijft? Soms moet je meer uitleggen dan je denkt. Doe dit dan ook.
Waarom schrijf je?

Naast het begrijpen van je doelgroep, moet je ook duidelijk voor jezelf hebben waarom je deze tekst schrijft. Is het om te:

  • Informeren: denk aan een nieuwsartikel.
  • Overtuigen: dit is vaak het geval voor marketing- en reclameteksten met als doel mensen een product of dienst te laten kopen.
  • Entertainen: Bij bijvoorbeeld romans of blogposts, wil je je lezers simpelweg vermaken.
  • Inspireren of motiveren: Schrijf je je tekst om anderen te inspireren, aan te moedigen of tot actie aan te zetten? Bijvoorbeeld om te doneren aan een goed doel?
Hoe doelgroep en doelstellingen te gebruiken in je schrijven

Nu je een duidelijk beeld hebt van je doelgroep en doelstellingen, is het tijd om deze informatie in je schrijfproces te gebruiken:

  • Toon en stijl: Pas je schrijfstijl aan op basis van je doelgroep. Een formeel rapport vereist een andere toon dan een informele blogpost.
  • Inhoud en voorbeelden: Kies inhoud en voorbeelden die relevant zijn voor je doelgroep en doelstellingen. Dit maakt je tekst meer overtuigend.
  • Structuur: De structuur van je tekst kan afhankelijk zijn van de inhoud van de tekst en wat je probeert te bereiken. Een jaarverslag heeft een andere structuur dan een verhaal. Lees ook mijn blog over structuur aanbrengen in je tekst.
  • Taalgebruik: Wees bewust van het taalgebruik dat je gebruikt. Gebruik vakjargon alleen als je zeker weet dat je doelgroep het begrijpt.
Conclusie

Het begrijpen van je doelgroep en doelstellingen is als het hebben van een kompas bij het schrijven. Het helpt je op koers te blijven en ervoor te zorgen dat je teksten effectief zijn. Of je nu een professionele schrijver bent of gewoon je schrijfvaardigheden wilt verbeteren, vergeet nooit het belang van degenen voor wie je schrijft en waarom je het schrijft.

Breng structuur aan in je tekst

Een goed geschreven tekst staat als een huis. Of je nu een essay, een zakelijk rapport of een blogpost schrijft: structuur en opbouw zijn cruciaal voor het overbrengen van je boodschap. Let daarbij op het volgende:

Pakkende inleiding:

Begin met een inleiding die de aandacht van je lezers trekt. Stel het onderwerp voor en formuleer een hoofdboodschap. In de inleiding wordt de toon gezet voor de rest van de tekst die als het goed is de lezer aanmoedigt om verder te lezen.

Een goede inleiding is bijvoorbeeld: Het krachtige gerommel van de waterval, het zachte gefluister van de bomen in de wind, en de warme zonnestralen die door de bladeren heen glippen. De natuur heeft een unieke manier om ons te betoveren en te inspireren. In deze blog nemen we je mee op een reis naar enkele van de meest adembenemende nationale parken in de Verenigde Staten. Deze inleiding is beeldend en trekt de lezers als het ware de natuur in. Verder zet de intro de toon voor wat zij in de rest van de blog kunnen verwachten.

Het voelt heel anders dan het volgende begin: In deze blog gaan we het hebben over nationale parken in de Verenigde Staten. Er zijn veel verschillende parken en ze zijn allemaal interessant op hun eigen manier. Deze inleiding mist de haakjes die de aandacht van lezers vastgrijpen, bovendien hebben zij geen idee wat er als tekst zal volgen.

Bodytekst

Verdeel de tekst in goed georganiseerde alinea’s of secties. Elke alinea moet één idee presenteren en worden ondersteund met feiten, voorbeelden of argumenten.

Zo is deze alinea: ‘Ons doel is om jonge, ondernemers te ondersteunen bij het ontwikkelen van hun startups. We begrijpen dat zij vaak te maken hebben met beperkte financiële middelen en een overvloed aan ideeën. Daarom bieden we betaalbare co-workingruimtes aan. Hier kunnen young professionals netwerken met gelijkgestemden en leren van ervaren ondernemers.

Beter dan deze tekst: ‘Wij bieden diensten aan voor ondernemers. We hebben co-workingruimtes en mentorschap beschikbaar.

Dit gezegd hebbende, lees ik regelmatig langdradige teksten waarin de schrijver elk detail wil vermelden en in verschillende bewoordingen in herhaling valt. Een goede tekst geeft relevante informatie in zo weinig mogelijk, maar goed gekozen woorden. De pay-off van BEER & Goed Teksten is niet voor niets: ‘Wanneer elk woord telt’.

Bruggetjes

Gebruik overgangszinnen, journalisten spreken graag van ‘bruggetjes’, om soepel van het ene idee naar het andere over te gaan. Dit helpt je lezers de logische stroom van je tekst te volgen. Een effectieve overgangszin kan zijn: ‘Ondanks de uitdagingen waarmee het bedrijf wordt geconfronteerd, zijn er positieve tekenen van groei en innovatie te zien.

Deze overgangszin geeft aan dat de tekst zal verschuiven van het bespreken van uitdagingen naar het bespreken van positieve ontwikkelingen. Een duidelijk signaal voor de lezer dat er een verandering in het onderwerp of de focus van de tekst komt.

Conclusie

Afhankelijk van je tekst – voor een blog of een krantenartikel geldt dit minder, voor een essay of academisch artikel juist meer -, sluit je je verhaal af met een conclusie die de belangrijkste punten samenvat en je hoofdboodschap bevestigt. Je geeft je lezers iets om over na te denken.

Hoe gebruik ik Chat GPT?

Misschien zijn journalisten en tekstschrijvers straks wel overbodig. Waarom nog een boek of artikel schrijven als ook de computer dit kan? In november vorig jaar zorgde de komst van Chat GPT voor heel wat onrust in de wereld van kunstmatige intelligentie en die van tekstschrijvers. Het taalmodel, ontwikkeld door OpenAI, beloofde enorme sprongen voorwaarts in de manier waarop we tekst begrijpen en produceren.

Gevaren zoals nepnieuws, trollen of phishing…

Een van de grootste zorgen was het mogelijke misbruik. Chat GPT kon worden gebruikt om nepnieuws te maken, online trollen te faciliteren en zelfs om phishingaanvallen te verbeteren.
Daarnaast waren er ook vragen over de ethische gevolgen. Hoe zouden we omgaan met het feit dat machines nu in staat waren om zich voor te doen als mensen? Wat doet dit met de privacy van individuen en de kwaliteit van online communicatie?

Of biedt Chat GPT juist kansen?

Beter dan angst te laten regeren, is het mijns inziens om te bekijken wat Chat GPT jou als tekstschrijver kan bieden. En aan wie – of moet ik zeggen wat? – kunnen we dat beter vragen dan aan het programma zelf? Op mijn vraag ‘hoe kan ik Chat GPT gebruiken als tekstschrijver?’, krijg ik het volgende antwoord:

Zeker, hier zijn enkele mogelijkheden hoe tekstschrijvers Chat GPT kunnen inzetten:

  1. Contentgeneratie: Chat GPT kan worden gebruikt om snel en efficiënt content te genereren voor blogs, websites, nieuwsbrieven, en meer. Het kan helpen bij het produceren van artikelen over verschillende onderwerpen, waardoor tekstschrijvers hun productiviteit kunnen verhogen.
  2. Inspiratie: Tekstschrijvers kunnen Chat GPT gebruiken als een bron van inspiratie. Als ze vastzitten of behoefte hebben aan nieuwe ideeën, kunnen ze het model vragen om suggesties te doen voor onderwerpen, titels, of zelfs openingszinnen.
  3. Contentbewerking en verbetering: Chat GPT kan fungeren als een virtuele redacteur. Tekstschrijvers kunnen hun geschreven stukken invoeren en het model vragen om suggesties voor verbeteringen op het gebied van grammatica, stijl en woordkeuze.
  4. Productbeschrijvingen: Voor e-commerce tekstschrijvers kan Chat GPT helpen bij het schrijven van productbeschrijvingen die overtuigend en informatief zijn. Het kan details over productkenmerken, voordelen en gebruiksscenario’s verstrekken.
  5. Vertalingen: Chat GPT kan worden gebruikt voor snelle vertalingen van teksten van en naar verschillende talen. Dit is handig voor tekstschrijvers die content voor internationale doelgroepen moeten aanpassen.
  6. SEO-optimalisatie: Tekstschrijvers kunnen Chat GPT raadplegen om suggesties te krijgen voor zoekmachineoptimalisatie (SEO). Het model kan helpen bij het identificeren van relevante zoekwoorden en het optimaliseren van de inhoud voor betere zoekresultaten.
  7. Creatieve schrijfoefeningen: Chat GPT kan fungeren als een creatieve schrijfpartner. Tekstschrijvers kunnen het model vragen om verhaalideeën te genereren, dialoogfragmenten te creëren of zelfs hele verhalen te schrijven op basis van bepaalde thema’s of personages.
  8. Kennisverwerving: Als tekstschrijvers informatie nodig hebben over een specifiek onderwerp, kunnen ze Chat GPT raadplegen voor een snel overzicht. Het model kan feiten en inzichten verschaffen die kunnen helpen bij het schrijven van informatieve artikelen.
  9. Chatbots en klantenservice: Tekstschrijvers kunnen Chat GPT gebruiken om geavanceerde chatbots te ontwikkelen voor bedrijven. Deze chatbots kunnen klantvragen beantwoorden en interactie hebben met gebruikers op een menselijke en efficiënte manier.
  10. Tijdsbesparing: Over het algemeen kan Chat GPT tekstschrijvers enorm veel tijd besparen. Ze kunnen concepten snel ontwikkelen, ruwe inhoud genereren en zich concentreren op het verfijnen en aanpassen van de gegenereerde tekst.

Eerlijk gezegd een lijst waar ik weinig aan toe te voegen heb.

Zijn wij nu overbodig?

Zijn wij als tekstschrijver of denkende mensen nu overbodig? Ik denk het niet, al is het maar alleen voor het stellen van de juiste vraag – in het jargon van Chat GPT heet dit een ‘prompt’ – aan het systeem. Daarbij waarschuwt Chat GPT zelf ook om alle informatie te controleren. Het model dat op dit moment gratis is (versie 3.5) werkt bijvoorbeeld met gegevens tot en met 2021. Op de prompt ‘Wat weet je over Oekraïne? Krijg ik de naam van de hoofdstad, taal, geschiedenis, politiek en cultuur. Geen woord over de oorlog daar.

Chat GPT als journalist

Ik heb ook wel eens geprobeerd om ‘Chat’ met sleutelwoorden een artikel voor een plaatselijke krant te laten schrijven. Het resultaat was een stuk dat feitelijk klopte, maar zonder citaten, bruggetjes en andere wendingen die een artikel juist zo leuk en interessant maken om te lezen. Maar goed, ontwikkelingen staan niet stil. Op het moment dat mijn computervriend het sneller en gemakkelijker afkan dan ik, verzin ik wel iets anders verzinnen om te doen. Alhoewel…. wie neemt de interviews dan af?

Account aanmaken op Chat GPT

Het schrijven van een gebruikershandleiding: ik weet niet hoe jij daarover denkt, maar persoonlijk vind ik dat niet de allerleukste klus. Toch kan ik mij voorstellen dat je nieuwsgierig bent geworden en graag zelf met het programma aan de slag wil. Weet je wat ik vraag het GPT zelf even…

Toegang tot de website: Open je webbrowser en ga naar de officiële website van OpenAI.
Registreren of aanmelden: Kies de optie om je te registreren of aan te melden.
Informatie invoeren: Vul de vereiste informatie in.
Verificatie: Verifieer je e-mailadres verifiëren door een link te volgen die naar je e-mail is gestuurd. Volg de instructies in de e-mail om je account te activeren.
Profiel aanvullen: Nadat je bent aangemeld, kun je je profiel aanvullen met extra informatie.
Voorwaarden en privacybeleid accepteren: Lees de gebruiksvoorwaarden en het privacybeleid van OpenAI zorgvuldig door en accepteer ze als je akkoord gaat.
Inloggen: Nadat je een account hebt aangemaakt en het hebt geactiveerd, kun je inloggen met je gebruikersnaam en wachtwoord wanneer je maar wilt.

Schrijven als een journalist

Wanneer je een artikel in de krant analyseert, valt het op dat de journalist de tekst vaak zo heeft geschreven dat je het stuk van onderaf kan oprollen zonder dat het onbegrijpelijk wordt. Journalisten beginnen met de belangrijkste informatie en eindigen met de details.

Ik  geef hieronder een stappenplan om je op weg te helpen bij het ordenen van je tekst en te schrijven als een journalist.

Wat is het belangrijkst?

Voordat je gaat schrijven volgens het oprolprincipe, moet je eerst weten wat je wilt overbrengen op je lezer. Wat is je belangrijkste boodschap ofwel wat moet je lezer echt onthouden na het lezen van je stuk? Zet die boodschap in de eerste alinea.

Voor wie schrijf je de tekst?

Om erachter te komen wat je hoofdboodschap is, is het verstandig om na te gaan wie je lezers zijn. Een journalist heeft een breed redelijk hoogopgeleid lezerspubliek. Geldt dat ook voor jou? Of zijn je lezers collega’s, opdrachtgevers of andere relaties? Over welke voorkennis beschikken zij? Wat willen zij van jou weten?

Wat is het doel van je tekst?

Daarnaast is het van belang om bij jezelf na te gaan wat het doel is van je tekst. Wat wil je bereiken? Een tekst kan informeren, overtuigen, instrueren of alle drie tegelijk. Zeker in het laatste geval is het belangrijk om na te gaan wat het hoofddoel van de tekst is. Daar begin je mee gevolgd door details die weggelaten kunnen worden. Net als een journalist.

Tekstschrijven volgens het CCC-model

Wanneer is een tekst goed? Hoewel de meningen daarover kunnen verschillen, zullen veel professionele tekstschrijvers verwijzen naar het ccc-model dat is ontwikkeld door Jan Renkema om toch iets over een tekstkwaliteit te kunnen zeggen. Deze schrijftips helpen jou op weg.

Voldoe aan de verwachtingen van jouw lezers

De eerste C staat voor correspondentie ofwel is er overeenstemming tussen wat jij als schrijver wil bereiken en de verwachtingen van je lezers? Daarom is het altijd belangrijk om je te verdiepen in je lezers. Hebben zij  bijvoorbeeld voldoende voorkennis om jouw stuk te begrijpen? Zijn de argumenten die je aandraagt overtuigend voor jouw lezersgroep? Een goede tekstschrijver zal altijd zoeken naar een goede balans.

 Tekstschrijvers zijn consequent

Wanneer je een tekst schrijft is het belangrijk om consequent te blijven. Spreek je bijvoorbeeld je lezers met ‘je’ aan dan is het niet verstandig om dit opeens in de tekst te veranderen in ‘u’. Ook de schrijfstijl die je kiest, moet je volhouden. Zo is het voor je lezer ingewikkeld om  een stuk te lezen waarin formele en informele schrijfstijlen elkaar afwisselen. Consistentie is de tweede C van het CCC-model.

Teksten zonder spelfouten

In een goede tekst staan geen spelfouten en ook de tekstopbouw en grammatica zijn in orde. Een professionele tekstschrijver kent de regels voor zinsbouw, het plaatsen van leestekens en spaties en de spelling van het Nederlands. Kortom de tekstschrijver zal zijn tekst correct  (de derde C van het CCC-model) schrijven.